Dmıtrı SHOSTAKOVICH

25 EYLÜL 1906’DA ST. PETERSBURG’DA DOĞDU. BESTECİNİN BÜYÜKBABASI POLONYALI VETERİNER PYOTR ŞOSTAKOVİÇ İDİ. 1830 POLONYA AYAKLANMASI’NA KATILMIŞTI.

AİLE DAHA SONRA RUSLAŞTI. BABASI DMİTRİY BOLESLAVOVİÇ ŞOSTAKOVİÇ, MENDELEYEV İLE BİRLİKTE ÇALIŞAN ÜNLÜ BİR KİMYACIYDI. ANNESİ SOFYA VASİLYEVA İSE BİR PİYANİSTTİ. DMİTRİY ŞOSTAKOVİÇ PİYANO DERSLERİNE DOKUZ YAŞINDAYKEN BAŞLADI. İLK ÖĞRETMENİ ANNESİ OLMUŞTU. BUNDAN SONRA PROFESYONEL ÖĞRETMENLERDEN DERSLER ALMAYA BAŞLADI.

İLK BESTESİ OLAN DEVRİM KURBANLARININ ANISINA CENAZE MARŞI’NI BU DÖNEMDE YAPTI. 1919 YILINDA, HENÜZ 13 YAŞINDAYKEN ÜLKENİN EN İYİ MÜZİK AKADEMİSİ OLARAK GÖSTERİLEN PETROGRAD KONSERVATUARI’NA BAŞLADI. ZOR ŞARTLAR ALTINDA EĞİTİMİNE DEVAM EDERKEN ZAMAN ZAMAN ÖĞRETMENİ LEONİD NİKOLAYEV’İN EVİNDE DERSLERE DEVAM ETTİ. AİLENİN MADDİ SORUNLARI OLUŞMAYA BAŞLADI. 1922 YILININ BAŞLARINDA BABASI KÖTÜ BESLENMEDEN DOLAYI ZATÜREDEN ÖLDÜ. SOFYA VASİLEVNA ÜÇ ÇOCUĞU İLE ORTADA KALDI. ANCAK EĞİTİMİNE ALEXANDER GLAZUNOV’UN DESTEĞİYLE DEVAM ETTİ. PİYANOLARINI SATTILAR FAKAT YETERLİ OLMADIĞI İÇİN ABLASI MARYA İLE BİRLİKTE ÇALIŞMAYA BAŞLADI. İLK İŞİ BİR SİNEMADA PİYANO ÇALMAKTI. BU BESTECİ KİMLİĞİNE BÜYÜK KATKI SAĞLADI VE DOĞAÇLAMA YETENEĞİNİ GELİŞTİRMİŞ OLDU. BU ZAMAN ZARFINDA VEREME YAKALANDI, ON YIL SÜREYLE BU HASTALIĞIN ETKİSİNDE KALDI.

1936 SHOSTAKOVİCH’İN GÖZDEN DÜŞTÜĞÜ BİR ZAMANDI. O YIL PRAVDA GAZETESİNDE KENDİSİNE BİR DİZİ SUÇLAMALARDA BULUNULDU. BUNLARDAN EN ÖNEMLİSİ STALİN EMRİYLE HAZIRLANILDIĞI DÜŞÜNÜLEN MÜZİK YERİNE KARMAŞA BAŞLIKLI MAKALEYDİ. BU MAKALEDE MTYSENKLİ LADY MACBETH AĞIR OLARAK ELEŞTİRİLİYOR VE MÜZİĞİ “KABA VE İLKEL” OLARAK TANIMLANIYORDU. BU OLAYLAR SONUNDA MAAŞININ BİR KISMI DÜŞÜRÜLDÜ.

BÜYÜK TERÖR YILLARI OLAN 1937’DE MİMLENDİ, BİRÇOK ARKADAŞI VE AKRABASI HAPSEDİLDİ VEYA ÖLDÜRÜLDÜ. BU DÖNEMDE ONUN TEK TESELLİSİ OĞLU MAXİM’DEN 2 YIL SONRA, 1936’DA DOĞAN KIZI GALİNA OLDU. BÜTÜN BU SUÇLAMALARA CEVABINI 1937 YILINDA YAPTIĞI BEŞİNCİ SENFONİ İLE VERDİ. İLK ESERLERİ ARASINDA SAYILAN BU SENFONİ MUHAFAZAKAR BİR TÜRDÜ.

RUS BESTECİ VE PİYANİST SHOSTAKOVİCH MÜZİĞE ANNESİNDEN 9 YAŞINDA ALDIĞI DERSLERLE BAŞLADI. 1916-1918 YILLARI ARASINDA GLASSER MÜZİK OKULUNA GİTTİ. 1919’DA PETROGRAD KONSERVATUARI’NA, GLAZUNOV’UN TAVSİYESİ VE YARDIMLARI SAYESİNDE GİRDİ. NİKOLAYEV’DEN PİYANO, STEİNBERG’DEN KOMPOZİSYON DERSLERİ ALDI. 4 YIL İÇİNDE PİYANO DERSLERİNİ TAMAMLAYIP KONSERLER VERMEYE BAŞLADI. 1927’DE VARŞOVA’DA ULUSLARARASI CHOPİN PİYANO YARIŞMASI’NDA MANSİYON KAZANDI. MEZUN OLMA ÇALIŞMASI OLARAK BESTELEDİĞİ 1. SENFONİ 1926’DA PETERSBURG (O ZAMANKİ ADIYLA LENİNGRAD) VE MOSKOVA’DA SERGİLENDİ. BU ONA 20 YAŞINDA BİR ÜN SAĞLADI. SOVYET REJİMİNE SIKI SIKIYA BAĞLI BİR GENÇ OLARAK MÜZİĞİN DEVLETE HİZMET ETMESİ GEREKTİĞİ İNANCINDAYDI. SAHNE YAPITLARI VE FİLMLER İÇİN MÜZİKLER YAZDI. BUNU TAKİP EDEN 10 YIL İÇERİSİNDE BURUN OPERASI’NI, THE AGE OF GOLD VE THE BOLD İSİMLİ BALE ESERLERİNİ YAZDI. BU BESTELERİ AVANGART BATI MÜZİĞİ ETKİSİNDE KALMIŞ, BURJUVA ESERLERİ OLARAK KABUL GÖRDÜ VE SAHNELENMESİ ENGELLENDİ. LADY MACBETH OF THE MTENSK REGİON OPERASININ VE BRİGHT STREAM BALESİNİN SAHNELENMESİNİN ARDINDAN SHOSTAKOVİCH, RUSLARIN MEŞHUR GAZETESİ PRAVDA’DA, BİZZAT STALİN TARAFINDAN YAZILDIĞI SANILAN BİR YAZIDA, AĞIR BİR DİLLE, ŞEKİLCİ VE BURJUVA ESERLER YAZDIĞI GEREKÇESİYLE ELEŞTİRİLDİ. 10 GÜN SONRA PRAVDA’DA YENİ BİR ELEŞTİRİ YAZISI DAHA ÇIKTI. SHOSTAKOVİCH KARİYERİNİN SONUNA GELMİŞ GİBİ GÖRÜNÜYORDU. 4. SENFONİSİ’Nİ PRÖMİYERİNİN ARDINDAN GERİ ÇEKTİ. TEPKİSİ İSE 1937 YILINDA YAZDIĞI VE EN MEŞHUR ESERİ OLAN 5. SENFONİ İLE GELDİ.

MÜZİK YAŞAMININ BU İLK DÖNEMİNDE PİYANO PARÇALARI (AFORİZMALAR, 1927), BALELER (ALTIN ÇAĞ, 1930; DURU IRMAK, 1934), SENFONİK ŞİİRLER (EKİM SENFONİSİ, 1931; BİR MAYIS, 1932), OPERALAR (GOGOL’DAN ESİNLENEREK BURUN, 1928; MTSENSK’İN LADY MACBETH ‘İ, 1932) BESTELEDİ. BİÇİMCİLİĞİ AÇISINDAN ŞİDDETLE ELEŞTİRİLEN MÜZİKÇİ, ZAMANLA PROKOFYEV GİBİ DAHA YALIN VE TOPLUMCU GERÇEKÇİ SANAT ANLAYIŞINA TERS DÜŞMEYEN BİÇİMLERE YÖNELMEK ZORUNDA KALDI. PİYANO PARÇALARI (24 PRELÜDE VE FÜG, 1950-1951) VE ODA MÜZİĞİ PARÇALARI (15 YAYLILAR DÖRTLÜSÜ) DIŞINDA LİRİZMİ VE DRAMATİK GÜCÜ BÜYÜK ORKESTRA BESTELERİNDE İYİCE BELİRGİNLEŞMİŞTİR: 5. SENFONİ (1937); LENİNGRAD SENFONİSİ OLARAK ADLANDIRILAN 7. SENFONİ (1941); 8. VE 9. SENFONİLER (1945-1946); ORMANLARIN ŞARKI¬SI (1949).

1938-1953 YILLARI ARASINDA SAHNEDEN SAKINMASINA KARŞIN, BESTE ÇALIŞMALARINA ARA VERMEDİ VE 5 SENFONİ İLE 4 YAYLI ÇALGILAR DÖRTLÜSÜ YAZDI. 1937 İLE 1941 YILLARI ARASINDA LENİNGRAD KONSERVATUARI’NDA KOMPOZİSYON DERSİ VERDİ. 1940 YILINDA PİYANO BEŞLİSİ İLE STALİN ÖDÜLÜNÜ KAZANDI. 1941 YILINDA SAVAŞ DÖNEMİNİ ANLATAN 7. SENFONİ SADECE SOVYETLER’DE DEĞİL; İNGİLTERE VE AMERİKA’DA DA BÜYÜK SES GETİRDİ. 1943’TE MOSKOVA’YA YERLEŞİP, KONSERVATUARDA ÇALIŞMAYA BAŞLADI. 1948’DE BIRAKTIĞI BU GÖREVE 1960’DA TEKRAR DÖNDÜ. BU DÖNEMDE 24 FÜG VE PRELÜDE İLE KEMAN KONÇERTOSU’NU TAMAMLADI. STALİN’İN ÖLÜMÜNÜN ARDINDAN KRUŞCEV’İN BAŞA GEÇMESİNİN ARDINDAN DAHA RAHAT ÇALIŞABİLDİ. 1953’TE BESTELEDİĞİ BİR BAŞYAPIT OLAN 10. SENFONİ 22 YIL BOYUNCA EN İYİ ESERLERİNİ BESTELEDİĞİ DÖNEMİN BAŞLANGICIDIR. BU DÖNEMDEKİ BAŞLICA ESELERİ 11-15. SENFONİLER, 6-15. YAYLI ÇALGILAR DÖRTLÜSÜ VE 2 VİYOLONSEL KONÇERTOSUDUR.

BİRÇOKLARI TARAFINDAN SHOSTAKOVİCH BESTELEDİĞİ 15 SENFONİ VE 15 YAYLI ÇALGILAR DÖRTLÜSÜ İLE 20. YÜZYILIN EN BÜYÜK VE BACH’A EN ÇOK YAKLAŞAN BESTECİSİ OLARAK KABUL EDİLİR. SHOSTAKOVİCH İLK BAŞTA SOVYET REJİMİNE ÇOK BAĞLI BİR GENÇKEN, DAHA SONRA BU REJİMİ KARANLIK VE ACI OLARAK GÖRMÜŞ, BESTELERİNE BU ŞEKİLDE YANSITMIŞTIR.

ŞOSTAKOVİÇ 1926’DAN 1972’YE KADAR ON BEŞ SENFONİ BESTELEMİŞTİR. BESTECİNİN, EZGİSEL VE ENSTRÜMANTAL ZENGİNLİĞİ İLE GENİŞ MİMARİ ÇATKISI BAKIMINDAN BERLİOZ’UN YA DA MAHLER’İN BÜYÜK BESTELERİNİ ANIMSATAN SENFONİLERİ DIŞINDA, ÇOK SAYIDA FİLM MÜZİĞİ (BERLİN DÜŞÜYOR, 1949), VB. VARDIR. ŞOSTAKOVİÇ, BESTELERİNİN ÖZELLİĞİ GEREĞİ VE AYRICA 1979’DA YAYIMLANMIŞ OLAN ANILARINDAN DOLAYI, ULUSLARARASI ALANDA ADINI DUYURMUŞ BİR MÜZİKÇİ VE GENÇLİK YILLARININ ATAKLIĞINI HER ZAMAN İÇİN KORUMUŞ BİR BESTECİ OLARAK KABUL EDİLİR.